Χόνδρινες και οστεοχόνδρινες βλάβες γόνατος

Γενικά

Ο αρθρικός χόνδρος αποτελεί ένα στρώμα από μαλακό και εξαιρετικά λείο ιστό, που καλύπτει τις επιφάνειες των οστών που αρθρώνονται μεταξύ τους (εικόνα 1). Έτσι, εξασφαλίζεται η ομαλή κίνηση των αρθρώσεων χωρίς τριβή καθώς και η απορρόφηση των φορτίων.

Οι βλάβες του αρθρικού χόνδρου αποτελούν ιδιαίτερο και δυσεπίλυτο πρόβλημα στην Ορθοπαιδική Χειρουργική. Ο λόγος είναι το γεγονός ότι ο αρθρικός χόνδρος στερείται αιμάτωσης, κάτι που είχε επισημάνει από την αρχαιότητα ακόμα ο  Έλληνας ιατρός Ιπποκράτης. Η απουσία αιμάτωσης λοιπόν έχει ως συνέπεια και την αδυναμία του οργανισμού να επουλώσει τις βλάβες του αρθρικού χόνδρου. Η μη σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση των χόνδρινων και οστεοχόνδρινων βλαβών μπορεί να οδηγήσει βαθμιαία στην επέκταση της βλάβης και τελικά την ολική καταστροφή της άρθρωσης (οστεοαρθρίτιδα).

Οι βλάβες του αρθρικού χόνδρου του γόνατος προέρχονται συνήθως από οξύ ή χρόνιο τραυματισμό, που έχει ως αποτέλεσμα την σύνθλιψη ή και απόσπαση (μερική ή πλήρης) ενός τμήματος του αρθρικού χόνδρου (χόνδρινη βλάβη, εικόνα 2).

Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνεται και ένα τμήμα του υποχόνδριου οστού (οστεοχόνδρινη βλάβη, εικόνα 3). Τέτοιες βλάβες όμως μπορεί να προκύψουν και από μη τραυματικά αίτια, όπως είναι η διαχωριστκή οστεοχονδρίτιδα και η οστεονέκρωση.

Κλινική εικόνα - Διάγνωση

Οι χόνδρινες βλάβες του γόνατος μπορεί να προκαλέσουν πόνο και ύγραρθρο (διόγκωση με αντιδραστικό υγρό). Μπορεί επίσης να προκαλέσουν μηχανικά ενοχλήματα όπως εμπλοκή του γόνατος (απώλεια κινητικότητας του γόνατος λόγω παγίδευσης ενός οστεοχόνδρινου τεμαχίου μεταξύ των αρθρούμενων οστών) ή και κριγμό (λόγω τριβής μεταξύ των φθαρμένων επιφανειών των αρθρούμενων οστών).

Η διάγνωση γίνεται από την κλινική εικόνα και τις παρακλινικές εξετάσεις. Εκτός από τις απλές ακτινογραφίες, μπορεί να χρειασθούν μαγνητική και αξονική τομογραφία για την καλύτερη αξιολόγηση της βλάβης και σχεδιασμό της θεραπείας.

Θεραπεία

Η συντηρητική θεραπεία αποτελεί συχνά την πρώτη προσέγγιση στην αντιμετώπιση των χόνδρινων βλαβών του γόνατος και συνίσταται σε:

• Μείωση των φορτίων της πάσχουσας άρθρωσης με στόχο την μείωση του πόνου και του υγράθρου και την αποφυγή επιδείνωσης της βλάβης. Αυτό μπορεί να σημαίνει απλή μείωση του επιπέδου δραστηριότητας (ξεκούραση) ή και χρήση βακτηριών (πατερίτσες) για πλήρη αποφόρτιση.
• Συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή που συνίσταται σε αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
• Φυσικοθεραπεία με στόχο επίσης τον έλεγχο των συμπτωμάτων.
• Πρόγραμμα ασκήσεων ενδυνάμωσης και διατατικών ασκήσεων με στόχο την ανάκτηση πλήρους εύρους κίνησης της άρθρωσης αλλά και καλύτερης υποστήριξης αυτής από τους γύρω από την άρθρωση μύες.
• Φάρμακα τροποποιητικά της νόσου από το στόμα (γλυκοζαμίνη και χονδροïτίνη). Η γλυκοζαμίνη και η  χονδροïτίνη είναι ουσίες που περιέχονται φυσιολογικά στο ανθρώπινο σώμα. Η χορήγησή τους έχει ως στόχο την διακοπή εξέλιξης της χόνδρινης βλάβης, χωρίς όμως αυτό να έχει αποδειχθεί. Φαίνεται όμως ότι η λήψη τους για 3-6 μήνες βοηθά σε μερικούς ασθενείς στην ανακούφιση από τον πόνο. Προσοχή χρειάζεται στο είδος του φαρμακευτικού σκευάσματος που επιλέγεται, αφού έχει διαπιστωθεί ότι πολλά σκευάσματα δεν περιέχουν τις ουσίες και την ποσότητα που αναγράφουν στην συσκευασία (κάτι που συμβαίνει με πολλά συμπληρώματα διατροφής).
• Τέλος, μπορεί να εφαρμοσθεί ενέσιμη θεραπεία, δηλαδή έγχυση υαλουρονικού οξέος,με στόχο κυρίως τον έλεγχο των συμπτωμάτων, ή έγχυση αυξητικών παραγόντων και βλαστοκυττάρων με στόχο την επούλωση της βλάβης.

Εάν τα παραπάνω μέτρα δεν αποδώσουν τότε πιθανόν να χρειάζεται να εφαρμοσθεί μια από τις χειρουργικές τεχνικές όπως μικροκατάγματα (video 1), μεταμόσχευση οστεοχόνδρινων κυλίνδρων (εικόνες 4 και 5) ή συνθετικών μοσχευμάτων  (video 2) που περιγράφονται αναλυτικότερα σε άλλο κεφάλαιο.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να διορθώνονται ταυτόχρονα τυχόν συνδεσμική αστάθεια (παραμελημένες ρήξεις συνδέσμων) και διαταραχή του μηχανικού άξονα (υπερβολική φόρτιση της πάσχουσας περιοχής, εικόνα 6). Χωρίς την αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων, οποιαδήποτε τεχνική κι αν χρησιμοποιηθεί, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Video 1. Αντιμετώπιση οστεοχόνδρινης βλάβης μηριαίου κονδύλου με μικροκατάγματα.

Video 2. Αρθροσκοπική αντιμετώπιση οστεοχόνδρινης βλάβης γόνατος με συνθετικό μόσχευμα.

‍